excedo

excedo

ex-cēdo, cessī, cessum, ere, I) intr. A) herausgehen, sich entfernen, 1) eig.: a) v. Pers., absol., Cic. u.a.: urbe, Cic.: oppido, Caes.: finibus, Liv.: ex itinere, ex via, Caes.: viā, Liv.: e medio, Ter.: ex acie, Nep.: ex proelio, Caes.: ex pugna, Sall.: proelio, pugnā, Caes.: extra vallum, Liv.: impers., ita Crotone excessum est, Liv. – m. Ang. wohin? agro hostium in Boeotiam, Liv.: ad deos, Vell. u. Curt.: in exsilium, u. in dems. Sinne bl. exc., ICt. – b) v. Lebl.: α) aus etw. heraustreten, -dringen, si quis umor excesserit, Cels. 8, 10, 5. – β) aus einem Orte hinausgehen, einen Ort verlassen, priusquam ulla navis litore excederet, vom Gestade stieß, Iustin. 11, 5, 6. – γ) heraus-, hervortreten, hervorragen, -springen, sich erstrecken, sich erheben, ut nulla pars huiusce generis excedat extra, Cic.: inferiores dentes longius quam superiores excedunt, Cels.: vertebrae, quae paulum excesserunt, Cels.: quive (pisces) in nimiam magnitudinem excesserunt, Cels. – bes. v. Örtl., ubi in nostra maria tractus excedit, Mela: ab Alpibus incipit in altum excedere (Italia), Mela: rupes quattuor stadia in altitudinem excedit, Curt.: excedentia in nubes iuga, Plin. – 2) übtr.: a) im allg.: ex ephebis (v. Griechen), Komik., e pueris,. Cic., aus dem Knabenalter treten: e memoria, aus dem Gedächtnisse schwinden, Liv.: u. so bl. exc., Sil.: e vita od. bl. vita, Cic., od. de vita, Fronto, od. bl. exc., Tac., aus dem Leben scheiden, verscheiden: exc. palmā, den Preis abtreten, Verg. – b) abgehen, vom Hauptgegenstande abschweifen, paulum ad enarrandum, quam (wie) etc., Liv. 29, 29, 5: in fabellam excessi non ingratam tibi, Sen. ep. 77, 10: si longior fuero in hoc, in quod excessi, Plin. ep. 5, 6, 44. – B) weiter herausgehen; dah. 1) eig., v. Pers. = vordringen, in Pontum, usque Aegyptum, Iustin. – v. Lebl. = hervortreten, hervorragen, ut nulla (pars) excederet ultra, Cic.: excedit os, Cels.: omnia quae excesserunt, alle herausgetretenen Teile, Cels. – 2) übtr.: a) zu etw. gelangen, sich erheben, eo laudis (zu solchem Ruhm) exc., quo etc., Tac.: exc. in tantum amplitudinis imperatorum virtutibus, Val. Max.: ad summum imperii fastigium, Val. Max.: ad clarissimum gloriae lumen, Val. Max. – b) in etw. übergehen, ausschlagen, ne in altercationem excederet res, Liv.: quae (res) studiis in magnum certamen excesserit, Liv.: in hoc tantum saepe lacessiti principis ira excessit, ut etc., Vell. – c) über etw. hinausgehen, supra usitatam rationem, Val. Max.: ultra fidem veri, Val. Max.: cum libertas non ultra vocem excessisset, Liv. – d) sittl. ausschreiten, ne illa in tristitiam, haec in petulantiam excedat, Plin. ep. 8, 21, 1: in lasciviam, Tert. ad nat. 2, 8. – e) chronol. in eine Zeit hinausfallen (v. einer Begebenheit), in annum Cn. Servili et C. Flamini, Liv. 21, 15, 6: insequentia excedunt in eum annum, qui etc., Liv. 30, 26, 1. – II) tr. aus einem Orte herausgehen, A) im allg., einen Ort verlassen, räumen, curiam, urbem, Liv.: patrios muros, Lucan. – B) prägn., über die Grenze eines Ortes hinausgehen; dah. 1) eig., überschreiten, radicem montis, Sall. fr.: terminos agelli sui numquam excessisse, Val. Max. – v. Flüssen, austreten aus usw., Tiberis alveum excessit, Plin. ep. – v. Bergen, überragen, nubes excedit Olympus, Lucan. – u. v. Wasser = etw. überschreiten, über etw. gehen, appositae crepidinis fastigium, Curt.: stagnum altitudine genua non excedens, Plin. – 2) übtr.: a) eine Alterszeit überschreiten, septimum mensem cum excesserunt, Col. 8, 11, 17: qui anuum sextum natu excesserint, Cael. Aur. de morb. acut. 2, 29, 154. – b) über ein bestimmtes Maß usw. hinausgehen, es überschreiten, übersteigen, fabae magnitudinem, Plin.: modii mensuram, Liv. epit.: staturam iustam, Suet.: summam octoginta milium, Liv.: annos decem, Col.: modum, Liv.: tempus finitum, Liv.: fastigium equestre (Ritterrang), Tac.: praeturae gradum, Suet.: fidem (den Glauben), Vell. u.a.: fidem veritatis, Val. Max.: excessā unione, nachdem man über die Eins hinausgegangen, Tert.: tantum ea clades novitate et magnitudine excessit, ut etc., ging so über das gewöhnliche Maß hinaus, übertraf so alle Vorstellung, Tac. – / Synkop. Perfektform excessis = excesseris, Ter. Andr. 760.


http://www.zeno.org/Georges-1913. 1806–1895.

Игры ⚽ Нужна курсовая?

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • Liste de chanteurs et groupes musicaux italiens — La liste ci dessous énumère près de 1000 chanteurs et groupes musicaux italiens contemporains, tous genres et styles confondus. Le classement suit l’ordre alphabétique. Les artistes connus sous un nom complet sont classés en fonction de leur… …   Wikipédia en Français

  • exceder — Se conjuga como: temer Infinitivo: Gerundio: Participio: exceder excediendo excedido     Indicativo   presente imperfecto pretérito futuro condicional yo tú él, ella, Ud. nosotros vosotros ellos, ellas, Uds. excedo excedes excede excedemos… …   Wordreference Spanish Conjugations Dictionary

  • exceder — exceder(se) 1. Cuando significa, dicho de una persona o cosa, ‘superar [a otra]’, es transitivo y el complemento directo, aun siendo de cosa, va precedido de a (→  a2, 1.1l): «El ingreso excede al gasto» (Excélsior [Méx.] 21.10.96). Suele llevar… …   Diccionario panhispánico de dudas

  • excederse — exceder(se) 1. Cuando significa, dicho de una persona o cosa, ‘superar [a otra]’, es transitivo y el complemento directo, aun siendo de cosa, va precedido de a (→  a2, 1.1l): «El ingreso excede al gasto» (Excélsior [Méx.] 21.10.96). Suele llevar… …   Diccionario panhispánico de dudas

  • ԱՌԱՆՑԱՆԵՄ — (անցի) NBH 1 0286 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 8c, 10c, 11c, 12c չ. ԱՌԱՆՑԱՆԵՄ կամ ԻՄ Քաջիկ անցանել ըստ ժամանակ, ըստ չափ, ըստ տեղի. զանցանել. հնանալ. ծերանալ. զառամիլ. խռուիլ ալեօք. շատ անցնիլ, առնել քալել կամ անցնիլ …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԳԵՐԱԶԱՆՑԵՄ — (եցի.) NBH 1 0543 Chronological Sequence: Unknown date, 6c, 8c, 10c, 13c չ. ὐπερβάλλω, ὐπερβαίνω, ὐπερέχω excello, excedo, supero, transcendo Գերազանց լինել քան զայլս. յառաջել անցանել. առաւելուլ. եւ Զանցանել ըստ չափ. *Յերկաքանչիւրումն գերազանցէ… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԳԵՐՈՒՆԱԿ — (ի, աց.) NBH 1 0549 Chronological Sequence: Unknown date, 8c, 10c ա. ὐπέροχος, ὐπεροχικός eminens, praestans Գերակայ. գերագոյն. գերազանց. *Մեծութեամբ քան զամենայն գերունակ: Աներեւոյթ գոլ վասն գերունակին երեւութի (այսինքն գերագոյն պայծառութեան).… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԶԱՆՑ — (զանցք.) NBH 1 0714 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 7c, 8c, 11c, 12c, 14c գ. Սաստկականն եւ հայցականն բառիս՝ Անց, անցք. որպէս Անցումն ըստ չափ սովորական. վարի ընդ բայս, եւ ʼի բաղադրութիւնս բայից, եւ դուն ուրեք առանձինն.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԶԱՆՑԱՆԵՄ — (զանցի, ցեր. կամ ցեայ, ցեար, ցեալ.) NBH 1 0715 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 11c չ. ὐπερβαίνω, ἁναβαίνω , ὐπερβάλλω, διαφέρω transcendo, excedo, antecello Անցանել ըստ չափն եւ ըստ սահմանն իրիք կարգի. գերազանցել.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՓԱՂԱՂԵՄ — (եցի.) NBH 2 0925 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 12c, 13c ն. καταφάγω, κατεσθίω, δακνύω excedo, devoro. Լափել՝ չարաչար ուտելով. ծախել. վատնել. ճարակել, ճարակիլ. գիշատել. *Ուտելով եւ փաղաղելով զկէս մարմնոցն սորա:… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”