lapis

lapis

lapis, idis, m. (vgl. griech. λέπας, kahler Fels), der Stein, I) im allg. (Synon. saxum, der größere Stein, Felsstein, dah. oft verb. lapides saxaque), oft kollektiv, lapis silex, Plaut. u.a.: lapis quadratus (kollektiv), Varro fr., Sen. u.a.: structilis, Baustein, ICt.: Tiburtinus (kollekt.), tiburtinische Quadern, Amm.: vivus, Feuerstein, Curt.: coctilis, Sen.: bibulus, Bimsstein, Verg.: solidus, Sen.: durus, Plin.: ardens, Meteorstein, Liv.: terminalis, Grenzstein, Amm.: muralis, Oros.: lapis fundae, Schleuderstein, Vulg.: primarius, Grundstein, Vulg. – emporium lapide sternere, Liv.: e lapide naumachiae circum maximum exstruere, Suet.: e lapidibus templo Iovis Capitolini destinatis filio monumentum exstruere, Suet. – undique in muros lapides iaci coepti sunt, Caes.: lapides iaciendos curare, Cic.: lapides mittere in alqm, Petron.: fundā mittere lapides, Liv.: ad lapides et arma discurrere, Tac.: eminus glande aut lapidibus pugnare, Sall.: alqm lapidibus prosequi, Cic.: lapide percuti, Cic.: lapide ictum (durch einen Steinwurf) interire, Nep.: u. so lapide ictum ex muro perire, Caes.: lapidibus alqm cooperire od. obruere, Cic.: ingenti lapidum saxorumque nimbo classem operire, Flor.: alqm lapidibus prosternere, Val. Max.: alcis domus fracta coniectu lapidum (durch Steinwürfe), Cic.: membra, quae debilitavit lapidibus, Cic. – vehicula ne lapidibus quidem fulta in eodem vestigio quiescebant, Plin. ep. – in lapidem verti (verwandelt werden), v. der Niobe, Hieron. epist. 69, 2: lapidibus pluit, es regnet Steine (vom Himmel), es fällt ein Steinregen, Liv.: lapide candidiore diem notare, als einen glücklichen bezeichnen (vgl. lapillus no. I), Catull. 68, 148. – Sprichw., verberare lapidem, vergeblich sich abmühen, Plaut. Curc. 197: lapides loqui, Dinge, die wie ein Stein aufs Herz fallen, d.i. verdrießliche Dinge reden, Plaut. aul. 152: alterā manu ferre lapidem, panem ostentare alterā, Plaut. aul. 195: ad eundem lapidem bis offendere, zweimal denselben Fehler begehen, Auson. epist. 11. p. 169 Schenkl (ellipt. bis ad eundem, Cic. ep. 10, 20, 2). – als Sinnbild der Dummheit, Stein, Stock (s. Brix Plaut. mil. 236. Wagner Ter. heaut. 831), neque habet plus sapientiae quam lapis, Plaut.: quid stas, lapis, Ter.: u. der Gefühllosigkeit, ah lapis est ferrumque, Tibull.; vgl. lapides mehercule omnes flere ac lamentari coëgisses, Cic. – II) insbes.: 1) ein Grenzstein, Liv. u.a. – Gegenstand relig. Verehrung, s. Dissen Tibull. 1, 1, 11. – 2) ein Grabstein, Prop. u. Tibull.: so auch lapis ultimus, Prop. – 3) wie λίος = ein Edelstein u. vorz. eine Perle, Catull., Ov. u. Tac.: gemmae et lapides, Hor.: lapidum gemmarumque fulgor, Sen. – 4) der Marmorstein, Marmor, lapis Phrygius, Hor.: Parius, Verg.: Numidicus, Thasius, Suet.: albus, weiße Marmorplatte (als Tisch), Hor. – 5) der Mosaikstein, lapides varii, Hor. sat. 2, 4, 83. – 6) der Meilenstein, dergl. an den Heerstraßen je 1000 Schritte (eine ital. Meile = 1/5 geogr. Meile) weit standen; dah. zur Bezeichnung von Ortsentfernungen, intra vicesimum lapidem, Liv.: ad quintum lapidem, beim fünften Meilenstein, fünf (röm.) Meilen von Rom, Nep.: u. so ad sextum lapidem a Vienna, Sen. – 7) der Stein, der steinerne Tritt, auf dem der Präko stand, wenn Sklaven verkauft wurden, Plaut. Bacch. 815: dah. duos de lapide emptos tribunos, Cic. Pis. 35. – 8) Iuppiter lapis, der Jupiter-Stein, ein Donnerkeil (Kies), den man als Symbol Jupiters beim Schwur in der Hand hielt, Iovem lapidem iurare, beim Jupiter-Stein schwören, Cic. ep. 7, 12, 2. – / α) Abl. auch lapidi, Lucr. 1, 884: archaist. Abl. lapi, Enn. ann. 398. – β) Archaist. Genet. Plur. lapiderum, C. Gell. b. Charis. 54, 26. – γ) (wie ἡ λίθος) gen. fem., Enn. ann. 553. Varro r. r. 3, 5, 14. Ampel. 8, 11. Gromat. vet. 362, 13 sqq. Iul. Valer. 2, 18. p. 100, 22 Kuebler.


http://www.zeno.org/Georges-1913. 1806–1895.

Игры ⚽ Нужна курсовая?

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • lapis — lapis …   Dictionnaire des rimes

  • lapis — ou lapis lazuli [ lapis(lazyli) ] n. m. • 1580 lapis;XIIIe lapis lazuli; lat. médiév. lapis lazuli « pierre d azur », de lazulum « azur » → azur ♦ Pierre fine d un bleu d azur ou d outremer, silicate composé de la famille des feldspaths. ⇒… …   Encyclopédie Universelle

  • lapis — LÁPIS s.n. (min.) Lazurit. – Din fr., lat. lapis. Trimis de LauraGellner, 17.05.2004. Sursa: DEX 98  LÁPIS s. v. lazurit. Trimis de siveco, 13.09.2007. Sursa: Sinonime  lápis s. n …   Dicționar Român

  • lapis — ou lapis lazuli (la pis ou la pis la zu li) s. m. Noms vulgaires du minéral appelé lazulite. •   C est ce qui distingue le vrai lapis de la pierre arménienne et de la pierre d azur dont le bleu s évanouit au feu, tandis qu il demeure inhérent et… …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • lápis — s. m. 2 núm. 1. Artefato oco, geralmente de madeira, cujo vão se enche de grafite. 2. Substância mineral negra com a qual se faz esse artefato. = GRAFITE, PLUMBAGINA 3. Objeto com que se escreve ou risca (ex.: lápis de cera). 4. Desenho ou obra… …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • Lapis — Lapis: Ляпис Философский камень (лат. lapis philosophorum) См. также Lapis Niger В Викисловаре есть статья «lapis» …   Википедия

  • lapís — lapis m. lapis; lapis lazuli > « Sus lis escalié de lapis, long di balustre de pourfire… » Th. Aubanel. Color de lapís : d un bleu outremer …   Diccionari Personau e Evolutiu

  • Lapis — La pis, n.; pl. {Lapides}. [L.] A stone. [1913 Webster] {Lapis calaminaris}n. [NL.] (Min.) Calamine. {Lapis infernalis}n. [L.] Fused nitrate of silver; lunar caustic. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • lapis — / lapis/ s.m. [dal lat. lapis pietra ]. [sottile asta di grafite, ricoperta di legno, usata per scrivere e disegnare] ▶◀ matita. ‖ portamine …   Enciclopedia Italiana

  • lapis — LAPIS. s. m. Pierre pretieuse de couleur bleuë, & qui n est point transparente. Il y a des rayons d or dans le vray lapis. c est du lapis mis en poudre que se fait l azur …   Dictionnaire de l'Académie française

  • lapis — lazuli La pis laz u*li . (Min.) An albuminous mineral of a rich blue color; also called {lapis}. Same as {Lazuli}, which see. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”