subigo

subigo

subigo, ēgi, āctum, ere (sub u. ago), untertreiben, I) unter etwas hintreiben, unter od. nach etwas hinauftreiben, 1) eig.: sues in umbrosum locum, Varro: celsos sonipedes iugo, unter das J. treiben, anjochen, Sen. poët.; u. (im Bilde) Graecos vincere et sub iugum Macedonici imperii subigere, Iustin. – naves ad castellum, Liv.: classem ad moenia, Sil. – saxum contra ardua montis, Sil.: frondosum apicem ad sidera, Sil. – adverso flumine lembum remigio, hinaufarbeiten = rudern, Verg.: u. so bl. ratem conto, stromaufwärts treiben, Verg.: u. inde naves in flumine Vulturno comprehensas subigi ad id quod iam ante praesidii causā fecerat castellum iussit, Liv.

2) übtr., in od. zu etw. gegen seinen Willen durch äußere oder innere Nötigung hindrängen, vermögen, dazu bringen, zwingen, a) in einen Zustand, eine Lage: plerique omnes subiguntur sub suum (st. eius) iudicium, Naev. bell. Pun. fr. inc. 7 (p. 18 Vaklen). – gew. m. ad od. in u. Akk., Volscos ad deditionem, Liv.: nos ad necessitatem dedendi res, Liv.: hostes in deditionem, Curt.: post tot urbes vi captas aut metu subactas in deditionem, Liv. Vgl. Drak. Liv. 9, 41, 3. – b) zu einem Tun od. Lassen, mit folg. Infin. od. Acc. u. Infin., vis subigit verum fateri, Plaut.: meā vi subacta est facere, Plaut.: glebas subigas (me) proscindere ferro, Lucil. fr.: Tarquiniensem metu subegerat frumentum exercitui praebere, Liv.: subigitque fateri, quae etc., Verg.: aut metus aut iniuria te subegit, genus poenae novum decernere, Sall.: ambitio multos mortales falsos fieri subegit, Sall. Vgl. Dietsch Sall. Cat. 10, 5. Otto Tac. ann. 1, 39. A. 16. Drak. Sil. 1, 635. – m. folg. ut u. Konj., nec tu me quidem umquam subiges redditum, ut reddam tibi, Plaut.: haec verba subigunt me, uti mores barbaros discam, Plaut.: necessitas me subigit, ut te rogitem, Plaut.: ut ederet socios, subigi non potuit, Tac.: ut relinquant patriam atque cives, nullam vim umquam subacturam, Liv. – absol., nam eum pater eius subegit, Plaut.: non meā culpā saepe ad vos oratum mitto, sed vis Iugurthae subigit, Sall.: metu subactus Romulo rem aperit, Liv.: multitudine periclitantium subactus, sich gedrungen fühlend, Tac.: insidiis subactus, durch verräterischen Angriff dazu gedrängt, Verg.

II) prägn., wie κατεργάζομαι, niederarbeiten, 1) eig.: zerarbeiten, durcharbeiten, aufarbeiten, zurechtarbeiten, corium pilis, Cato: carnem in ipsis pecudum ferarumque coriis manibus pedibusque, mürbe machen, Mela: in cote secures, abreiben, schärfen, Verg.: parietes candelā linteisque puris, bohnen, Vitr.: pressā manu terga, tüchtig abreiben, Colum.: digitis opus, glatt streichen, schlichten, Ov.: pontum remis, aufwühlen, Val. Flacc. – So nun bes.: a) den Boden durcharbeiten, aufarbeiten, aufgraben, auf lockern, terrae solum, Lucr.: terram, Sen. u. Lact.: segetes aratris, Cic. fr.: agrum bipalio, Colum.: terras fissione glebarum, Cic.: humus subacta atque pura, Cic.: terrae gremium mollitum atque subactum, Cic.: scrobes subactae, aufgelockerte, lockere, Verg. Vgl. Moser Cic. de legg. 2, 45. p. 300. – b) eine Masse kneten, farinam, Cato: lutum inter manus, farinam calcibus, Mela: panem, Plin. – c) einen Stoff mit einer Flüssigkeit zurechtmachen, anmachen, abkochen, farina ex aqua frigida subacta, Cels.: calx ex oleo subacta, Vitr.: rosae folia ex passo (Rosinenwein) subacta, Cels. – d) im obszönen Sinne = unterkriegen, ancillam, Auson. epigr. 142, 2; vgl. (im Doppelsinne mit no. 2, c) Suet. Caes. 49, 4.

2) übtr.: a) zähmend, bildend zurechtarbeiten = α) Tiere zähmen, schulen, vitulos, Colum.: crocodilos, Solin.: belua facilis ad subigendum, Cic. – β) Menschen usw., tüchtig (gründlich) durchbilden, einüben, schulen, ipsi a pueris eruditi artibus militiae, tot subacti atque durati bellis, Liv.: alci rei consuetudine aures populi, durch G. für etwas heranbilden, Varro LL.: im Bilde, subacto mihi ingenio opus est, ut agro non semel arato, sed novato et iterato, Cic. de or. 2, 131. – b) jmd. physisch od. moralisch hart mitnehmen, mürbe machen, beugen, niederbeugen, vexari et subigi multo acrius (militem Romanum) quam Veientes, Liv.: victi malis subactique bello, Liv.: Cimbri et Teutoni simili inopiā subacti, Caes.: non adversa res ingentem eorum animum subegit, quin, quae virtute ceperant, simul cum anima retinerent, Ps. Sall. de rep. 2, 10, 7. – absol., mors amici subigit, Acc. tr. 316. – c) ein Volk, einen Staat, ein Land durch Waffengewalt unterkriegen, unterjochen, knechten, zu Paaren treiben, Priami patriam Pergamum armis equis exercitu, Plaut.: dimidiam partem nationum usque omnium intra viginti dies, Plaut.: populos armis, Cic.: omnes gentes Hispaniae bello, Nep.: isto bello non recreatus (wiedergeboren) neque restitutus, sed subactus (geknechtet) oppressusque populus Romanus est, Cic.: reges magni bello domiti, nationes ferae et populi ingentes vi subacti, Sall.: u. so bl. sub. maximas bellicosissimasque gentes, Nep.: urbes atque nationes, Sall.: verb. ipsos vincere ac subigere, Cic.: Galliam devincere subigereque, Hirt. b.G. – Partiz. subst., victi ac subacti, Cic. Font. 26 (36).


http://www.zeno.org/Georges-1913. 1806–1895.

Игры ⚽ Поможем написать курсовую

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • INCITI — dicuntur in Latrunculorum ludo calculi, qui eo sunt redacti, ut cieri moverique amplius nequeant. Unde Prov. ad incitas, vel ad incita redigere, pro ad extremas metas compellere, et in summam desperationem aliquem adducere. Galli istiusmodi… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MATTUS — antiqua vox, quae emollitum, subactum et maceratum significat: unde verbum mattare, pro domitare, sub igere et macerare. Isidorus in Glossis: mattum est, emollitum, infectum; et via matta Ciceroni, via lutosa et humecta, Ep. ad Attic. l. 16. ep.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ԲՈՒՌՆ — (բռին կամ բռան, ամբ. բռունք, ռանց, ռամբք.) NBH 1 512 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 8c, 10c, 11c, 12c, 13c գ. δράξ pugillus, brancata Ափ ձեռին ամփոփեալ. ձեռն բռնօղ կամ ըմբռնօղ զիմն. բուռ. ավուճ. ... *Որչափ բռամբ մի …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԲՌՆԱԴԱՏԵՄ — (եցի.) NBH 1 515 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 12c ն. βιάζω, βιάζομαι, ἁναγκάζω vi compello, vim facio, cogo, insisto Բուռն առնելով թախանձել. ստիպել. հարկեցուցանել. ճորովցնել. ... *Բռնադատեաց զնա, եւ էառ:… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԲՌՆԱՀԱՐԵՄ — (եցի.) NBH 1 516 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 9c, 10c, 14c ն. κρατέω, καταδυναστεύω detineo, vi subigo Բուռն հարկանելով յինքն ձգել. ըմբռնել. պինդ ունել, բռնաբարել. լլկել. յաղթահարել. յափշտակել. *Բռնահարեաց, եւ բռնադատեաց …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԶԱՆԳԵՄ — (եցի եա՛.) NBH 1 0712 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 11c, 12c ն. ԶԱՆԳԱՆԵՄ ԶԱՆԳԵՄ իբր ռմկ. որ եւ ԶԱՆԿԱՆԵԼ, ԶԱՆԿԵԼ. φυράω , ἁναφυράω misceo, commisceo, macero, subigo (իբր բոլորովին անկանել, այսինքն հիւսել, յեռուլ, կամ… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԸՆԿՃԵՄ — (եցի.) NBH 1 0781 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 9c, 10c, 12c ն. ԸՆԿՃԵՄ կամ ԸՆԳՃԵՄ. κατάω, ὐποσκελίζω , կր. ἠττάομαι, ἠσσάομαι subigo, supplanto, convinco. կր. superor. Իբր Ի գուճս իջուցանել. չոքեցնել .... այսինքն Նկուն… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԸՆԿՐԿԵՄ — (եցի.) NBH 1 0782 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 10c, 12c ն. ԸՆԿՐԿԵՄ ἁναποδίζω retroago ταπεινόω subigo եւն. գրի եւ ԸՆԳՐԿԵԼ՝ նովին հնչմամբ. Ընդ կրուկն նահանջել. յետս կասեցուցանել կամ ձգել կամ դարձուցանել. շրջել եւ… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԹԱԹԱՒԵՄ — (եցի.) NBH 1 0790 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 10c, 13c ն. ԹԱԹԱՒԵՄ βάπτω tingo, mergo μολύνω polluo, inqino εἱσκυκλέω voluto φυράω misceo, subigo περιβάλλω afficio որ եւ ԹԱԹԱՂԵՄ, ԹԱԹԱԽԵՄ. գրի եւ ԹԱՒԹԱՒԵԼ, եւ… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԹՐԵՄ — (եցին.) NBH 1 0823 Chronological Sequence: Early classical ն. (արմատ Թրմելոյ եւ Թրջելոյ). φύρω, φυράω macero, subigo, commisceo Զանգանել զալիւր ընդ ջրոյ. շաղել. թանալ եւ ճմլել. շաղուել, ճմռել. ... *Փութա՛ թրեա՛ գրիւս երիս ալեր նաշհոյ, եւ արա՛… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՆՈՒԱՃԵՄ — (եցի.) NBH 2 0449 Chronological Sequence: Early classical, 6c ն. ὐποτάττω, ἑπικρατέω, κατακυριεύω , μετάγω subigo, subjugo, invaleo, praevaleo, dominor, traduco, circumago. (որպէս թէ նուաստ կամ նուազ առնել զայլս.) Ճնշել. ընկճել. զբռամբ՝ ընդ լծով… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”