vir

vir

vir, virī (altind. vīrā-ḥ, gotisch waír, ahd. wer, Mann), der Mann (Ggstz. femina, mulier), I) im allg.: de viro factus femina, Ov.: ambiguus modo vir, modo femina, Ov.: mulier coniuncta viro, Lucr. – vir bonus et sapiens, Cic. (vgl. bonus): vir fortis, Cic.: vir turpissimus, Sall. – II) insbes.: A) der reife, erwachsene Mann (Ggstz. puer), Ov. met. 13, 397: neque eos (pueros) prius in urbem redire, quam viri facti essent, statuit, Iustin. 3, 3, 7: cum essem parvulus, loquebar ut parvulus... quando autem factus sum vir, evacuavi quae erant parvuli, Vulg. 1. Corinth. 13, 11. – B) der verehelichte Mann, der Ehemann (Ggstz. uxor), meus vir, Ter.: vir et uxor, das Ehepaar, Sen. rhet., Val. Max. u. ICt.: hic est enim vultus semper idem, quem dicitur Xanthippe praedicare solita in viro suo fuisse Socrate, Cic. Tusc. 3, 31 (u. so oft vir = Ehemann bei Cic., zB. Cic. Verr. 5, 82 mehrmals): u. übtr., v. Buhlen, vir tuus, Cic.: u.v. Tieren, viri equarum, Solin.: vir gregis ipse caper, Verg. – C) emphat., der Mann in bezug auf seine Vorzüge, ein Mann von festem Charakter, von Mut, Kraft, Tapferkeit usw., plane vir, Cic.: tulit dolorem ut vir, Cic.: te virum praebeas, Cic.: viri non est, es ist unmännlich, Cic.: si vir es, si vos viri estis, Liv.: si quid in Flacco viri est, Hor.: ego tamen vir sum, Suet.: si quis male vir quaerit habere virum, Ov. Vgl. Fabri Liv. 24, 8, 12 (viele Beisp. aus Liv.): u. im obszönen Sinne, si vir es, wenn du prästieren kannst, Apul. met. 2, 17: u. so ad illos rettulit, qui non habent barbam nec in concubitu viri sunt, Schol. Iuven. 6, 373. – D) als milit. t.t., der Mann = der Soldat, gew. im Plur., die Mannschaft, dispertiti viri, Plaut.: boat caelum fremitu virûm, Plaut. – bes. viri im Ggstz. zu arma u. equi, Liv. (s. Fabri Liv. 22, 52, 5). – u. viri im Ggstz. zur Reiterei, die Fußsoldaten, gew. verb. equites virique, eques virique, equi virique, Liv. (s. Gronov Liv. 21, 27, 5). – u. sprichw., equis virisque u. dgl., s. equusno. I, B, 2. – E) mit (auszeichnendem) Nachdruck für das Pron. is od. ille, wie unser der Mann für er, auctoritas viri moverat, Liv.: hae tantae viri virtutes, Liv. Vgl. Fabri Liv. 21, 4, 9. – F) der einzelne, die einzelne Person in Verbdgg. wie: vir virum legit, jeder sucht sich seinen Mann aus, wählt seinen Mann, bei der Senatorenwahl, Suet. Aug. 35, 1; im Kampfe, sowohl zum Gegner, Verg. Aen. 11, 632, als zum Nebenmann zum gegenseitigen Schutze im Kampfe, Liv. 9, 39, 5 u. übtr. (sarkastisch) Cic. Mil. 55. – u. vir unus cum viro congrediendo (Ggstz. legiones legionibus experti), Liv. 38, 17, 8. – G) Plur. viri, poet. übtr. = homines, die Menschen, im Ggstz. zu den Göttern, Verg. Aen. 6, 553: im Ggstz. zum Vieh (pecudes), Ov. met. 1, 286. – H) meton., Mannbarkeit, Zeugungskraft, membra sine viro, Catull. 63, 6: iuventus exsecta (al. exacta) virum, entmannte, Lucan. 10, 134. – / Archaist. Nom. Plur. IIIvire (= tres viri), Corp. inscr. Lat. 1, 554 u. 555: virei, SC. de Bacch. im Corp. inscr. Lat. 1, 196. lin. 19 u. 20: vireis, in CDL vireis, Corp. inscr. Lat. 1, 198, 14. – Genet. Plur. virûm, oft bei Dichtern, Enn. ann. 276 u. 410. Lucr. 1, 95 u.a. Catull. 64, 192 u. 68, 90. Verg. georg. 2, 142 u.a. Prop. 3, 9, 23. Ov. her. 1, 55. Iuvenc. 3, 572 u. 4, 708; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 176.


http://www.zeno.org/Georges-1913. 1806–1895.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • vir — vir̃ interj. NdŽ kartojant nusakomas: 1. vieversio čiulbėjimas: Vir vir vir vir, vieversėli, tu su manim giedok kartu A1885,56. 2. greitas vingiuojamas bėgimas: Žiurkelė vir̃ vir̃ vir̃ par gryčią ir parlėkė Ėr. Užlipu ant aukšto – tik vir vir… …   Dictionary of the Lithuanian Language

  • Vír — Vír …   Deutsch Wikipedia

  • VIR — oder Vír (meist von vir = Wirbel) ist der Name folgender Orte: Vir (Slowenien), in der Občina Benedikt, Slowenien Vir (Kroatien), ein Ort auf der gleichnamigen Insel in Kroatien Vir (Insel), eine dalmatische Mittelmeerinsel Vir (Bosnien und… …   Deutsch Wikipedia

  • Vir — oder Vír (meist von vir = Wirbel) ist der Name folgender Orte: Vir (Slowenien), in der Občina Benedikt, Slowenien Vir (Kroatien), ein Ort auf der gleichnamigen Insel in Kroatien Vir (Insel), eine dalmatische Mittelmeerinsel Vir (Bosnien und… …   Deutsch Wikipedia

  • vir — vȋr m <N mn vírovi> DEFINICIJA 1. ekspr. izvor, vrelo 2. nemirno mjesto na vodi gdje se voda okreće u struji ili drugačije izazvanim vrtloženjem; vrtlog ONOMASTIKA pr. (etnici): Vȋrovac (190, Osijek, Podravina, Zagreb), Vȋrovčec (Đurđevac) …   Hrvatski jezični portal

  • vir — s. v. bulboacă, bulboană, ochi, valvâr tej, vâltoare, vârtej, volbură. Trimis de siveco, 13.09.2007. Sursa: Sinonime  vir s. n., pl. víruri Trimis de siveco, 10.08.2004. Sursa: Dicţionar ortografic  VIR s.n. (mar.) Corecţie care se introduce în …   Dicționar Român

  • vir- — vir ♦ Éléments, du latin vir « homme » : triumvir. vir , vir ❖ ♦ Éléments, du lat. vir « homme » (mâle), qui entrent dans des composés latins tels que virago, viril, décemvir, triumvir… …   Encyclopédie Universelle

  • vir — que daí vem (= resulta) que a sementeira se deve fazer cedo. vir a ele veio a verificar o erro; vinha à janela; veio a Lisboa. vir com veio com o irmão; vens com essas desculpas. vir de ela veio de barco; vinha de Santarém; essa palavra vem do… …   Dicionario dos verbos portugueses

  • VIR — or Vir can refer to:*ICAO airline designator for Virgin Atlantic Airways *Vascular and interventional radiology *Vir (island), an island in the Adriatic Sea *The abbreviation for the constellation Virgo *Virginia International Raceway *Vir Cotto …   Wikipedia

  • -vir — vir ❖ ♦ Éléments, du lat. vir « homme » (mâle), qui entrent dans des composés latins tels que virago, viril, décemvir, triumvir… …   Encyclopédie Universelle

  • VIR — avex vi, quod viribus praestet; an a Virtute; an ex Hebraeo Gap desc: Hebrew per aphaeresin; an a Vireo? quatuor modis intelligitur, Sexu, quô nascitur ut masculus sit; Aetate, quâ differt a puero; Lege, quâ maritus; Animô, quô in suo etiam sexu… …   Hofmann J. Lexicon universale

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”