civilis [1]

civilis [1]

1. cīvīlis, e (civis), Adi. m. Compar. u. Superl., I) den Bürger (u. insbes. den Mitbürger) betreffend, bürgerlich, Bürger-, des Bürgers, der Bürger, des Mitbürgers, der Mitbürger, 1) eig.: mos, Cic.: clamor, Liv.: furor, Hor.: sanguis, Cic.: cruor, Cic.: bellum, Cic.: victoria, über Mitbürger, Nep. Epam. 10, 3 u. Pelop. 5, 4, im Bürgerkriege, Sall. Iug. 45, 9: quercus, poet. = corona civica (s. cīvicus), Verg.: ius, entweder (im weit. Sinne) das bürgerliche Staatsrecht (Ggstz. ius naturale), Cic., Hor. u.a., od. (im engern Sinne) das Zivilrecht, Privatrecht (Ggstz. ius publicum), Cic.: actio, Klage eines Bürgers gegen seinen Mitbürger, Cic.: controversia, Cic.: dies, der bürgerliche Tag (von Mitternacht bis Mitternacht, Ggstz. dies naturalis, vom Aufgang bis zum Untergang der Sonne), Varr.: so auch annus, das aus 365 bürgerlichen Tagen bestehende Jahr, Gell. – 2) übtr.: a) bürgerlich = voll Bürgersinn; populär = gemeinnützig, dem Gemeinwohl zuträglich, nulli civilis animus, Liv. 45, 32, 5: at hercule sermo est minime c., Liv. 6, 40, 15: neque magistratum continuari satis civile esse, Liv. 27, 6, 4: neutr. subst., si quicquam in vobis non dico civilis, sed humani esset, wenn in auch noch ein Funke, nicht etwa von Bürgersinn, aber doch von Menschlichkeit wäre, Liv. 5, 3, 9: quid civilius ordinatione? wodurch kann man sich um Bürger verdienter machen als durch Verleihung einer ordentlichen Verfassung, Plin. ep. 8, 24, 7. – b) populär = leutselig, gewinnend, herablassend, höflich, schonend, animus, Suet.: ingenium, Tac.: ingressus, Quint.: genus vitae, Suet.: quid civilius illo (patre patriae), Ov.: aequissimum se et civilissimum praebuit, Eutr. – m. Abl., civilis ingressu, Plin. pan. 83, 7. – m. in u. Abl., in colloquiis, etiam humilissimorum, civilissimus fuit, Spart. Hadr. 20, 1: civilis in semet augendo, Suet. Claud. 12, 1. – m. circa od. in u. Akk., civilis circa quosdam amicos, Eutr. 7, 13: civilis in cunctos, Eutr. 10, 16. – civile reabatur mit folg. Infin. Präs. Pass., Tac. ann. 1, 54. – n. pl. subst., plus quam civilia agitare, Tac. ann. 1, 12: civilia loqui de se, Tac. hist. 4, 5. – II) den Staat od. Staatsdienst betreffend, öffentlich, Staats-, a) übh.: oratio, Cic.: res, Cic.: officia, Quint.: scientia, ratio, Staatswissenschaft, Cic.: rerum civilium cognitio, Staatskunde, Cic.: vir, Staatsmann (ἀνώρ πολιτικός), Quint.: dass. civilium rerum peritus, Tac.: fluctus, procellae, des Staatslebens, Nep. – b) dem Zivildienst betreffend, Zivil- (Ggstz. militaris, bellicus), officia (Ggstz. bellica off.), Cic. de off. 1, 122: non militaria solum sed civilia quoque munera, Liv. 9, 3, 5: civiles res (Ggstz. bella), Liv. 6, 22, 7. – n. pl. subst., ut militarium aliquis ad civilia (zum Zivildienste, zur Zivilverwaltung) transiret, Amm. 21, 16, 3.


http://www.zeno.org/Georges-1913. 1806–1895.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • Civilis — may refer to: Gaius Julius Civilis, the leader of the Batavian rebellion against the Romans in 69 Tiberius Claudius Civilis Civilis (vicarius), a vicarius of Roman Britain in 368 This disambiguation page lists articles associated with the same… …   Wikipedia

  • Civilis — Civilis,   Gaius Iulius, Führer der germanischen Bataver im 1. Jahrhundert n. Chr., von fürstlicher Abkunft; unter Nero Befehlshaber in römischen Diensten. Er erhob sich gegen Rom, brachte während der Thronwirren des Dreikaiserjahres 69 mithilfe… …   Universal-Lexikon

  • Civīlis [1] — Civīlis (lat.), 1) was die Bürger Roms, 2) überhaupt Bürger betrifft …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Civīlis [2] — Civīlis, Claudius od. Julius, edler Bataver; wurde, weil die Römer ihn fürchteten, von Fontejus Capito in Ketten nach Rom geschickt, aber von Galba 67 n. Chr. freigegeben. Die Thronstreitigkeit zwischen Vitellius u. Vespasianus in Rom benutzend,… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Civīlis — Civīlis, Julius (besser als: Claudius), Anführer der Bataver im Aufstand gegen die Römer 69–70 n. Chr. Erbittert darüber, daß er wegen angeblicher Empörung gegen die römische Herrschaft zweimal gefangen gesetzt worden war und beinahe hingerichtet …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • civilis — index civic, political Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • CIVILIS — nomine Iulius, praepotens inter Batavos, ab inferiore Germanico Exercitu periculum vitae adiit, sed exemptus, ne suppliciô eius ferox gens alienaretur. Tacit. Hist. l. 1. c. 59. Claudius vocatur, l. 4. c. 13. Ingeniô sollers, et Sertorium se aut… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Civilis — Julius Civilis (* 25), mit vollständigem Namen Gaius Iulius Civilis (falsch Claudius Civilis), führte im 1. Jahrhundert n. Chr. einen germanischen Aufstand gegen Rom an. Er stammte aus einem vornehmen batavischem Geschlecht und war Präfekt einer… …   Deutsch Wikipedia

  • Civilis — Gaius Julius Civilis Gaius Julius Civilis, qu on appelait jadis erronément Claudius Civilis, d où le titre d un célèbre tableau de Rembrandt, la Révolte de Claude Civilis, est un chef des Bataves ayant la citoyenneté romaine, comme l indique son… …   Wikipédia en Français

  • civilis — /sivalas/ Civil, as distinguished from criminal. @ civilis actio a civil action @ …   Black's law dictionary

  • civilis — /sivalas/ Civil, as distinguished from criminal. @ civilis actio a civil action @ …   Black's law dictionary

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”